Su dolu bir balon düşünün, iktisat de bu türlü bir şey! Balonu bir yerden parmağınızla iterken, öteki bütün bölgelerde basınç oluştuğunu görürsünüz. Döviz, faiz, enflasyon üçgeninde son aylarda hatta son yıllarda yaşanan meselelere bir de bu gözle bakalım. Faizi düşürünce döviz fırlıyor, döviz yükselince enflasyon yükseliyor. Dövize odaklı bir eser bankaları etkiliyor, bankalar Hazine’yi, Hazine vergi gelirlerini, vergi gelirleri vatandaşı ya da faiz yükseliyor, yatırımlar düşüyor, iktisat sakinleşiyor, istihdam azalıyor. Yani iktisat, çok hassas bir istikrar gerektiriyor.
Düşük faiz siyasetindeki ısrar, kurlarda sıçrama yaratınca Kur muhafazalı Mevduat (KKM) ve türevleri olan YUVAM Hesabı üzere eserlere neden olmuş sonrasında da enflasyondaki yükselişin tesiriyle enflasyon muhafazalı bir eser hazırlığına girişilmişti. Kurdaki tırmanışı durdurmak için rezervlerde oluşan erime ile de global çapta doların güçlenmesinin önüne geçmekte zorlanılmıştı.
“Dolaylı bir faiz artırımı”
Cumhuriyet’ten Ali Can Polat haberine nazaran, uzmanları, enflasyona odaklı eserin bu meselelere deva olmayacağı görüşünde birleşiyor.
Merkez Bankası eski Lideri Durmuş Yılmaz’a nazaran, enflasyon muhafazalı eser piyasaya çıktığında birinci sorunu bankalar yaşayacak. Mevduatta çıkış olacağını öngören Yılmaz, ‘Bankalar bonoya kaçan mevduatları tutmak için mevduat faizlerini artırır ve dolaylı bir faiz artırımı olur. Ayrıyeten uzun vadede enflasyonu daha da katılaştırır. Vatandaşa, paranı harcama, gel bana borç ver diyorlar.” şeklinde durumu özetledi.
“Bir tarafı düzeltirken başka tarafı bozuyorlar”
Prof. Dr. Burhan Şenatalar’a nazaran de, piyasalarda oluşan itimat kaybını önüne geçmek için eserler deva değil. İtimat tahsis edilmeden, döviz geçiş dursa da mevduat tarafı açılıyor bankaların nakit istikrarını bozulması da sistemi etkiliyor. Şenatalar şu halde devam ediyor:
Bir tarafı düzeltirken başka tarafı bozuyorlar. Bu türlü olmaz bu iş toptan bir değişimle inanç tahsisi kaide, bunun yolu da seçimdir. Devlet harcamalarının giderek artan bir kısmı faiz harcamasına gidecek. Akıllı bir proje değil.
“Servet transferi”
Prof. Dr. Duran Bülbül, enflasyona karşı oluşturulacak yeni eserin de bir servet transferi manasına geldiğini, paranın dar gelirli, fakir, maaşlı kısımdan güçlü yatırımcıya yanlışsız bir yol izleyeceğini belirtti. Ayrıyeten Bülbül bu eserin de gizli faiz artırımı olduğunu söyledi. Enflasyonu düşürmenin toplumun genelinde refah artışı yaratacağını belirten Duran Bülbül, iktisat idaresinin ise parası olanın parasını muhafaza yolları izlediğini belirtti ve şöyle devam etti:
Devlet parası olanı korumak için el altından enflasyon kadar (yüzde 70) faiz verecek. İktidarını iç borçlanmayla ayakta tutmaya çalışıyorlar.
Ünlü ekonomist Prof. Dr. Özgür Demirtaş da enflasyona dayalı tahvil eserini yorumladı. Twitter’da yaptığı paylaşımlar şu biçimdeydi ????
twitter.com
????
twitter.com
“Piyasada esasen olan bir ürün”
Sözcü’den Emre Deveci haberine göre, Merkez Bankası (TCMB) Eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, enflasyona endeksli tahvilin esasen piyasada olduğunu lakin erişiminin sonlu olduğunu belirtti. Ferdî hesaplara yönelik standartları taşımayan eser için Kara, tabana yayılması için eserin kısa vadeli, erişilmesi kolay ve anlaşılır halde tasarlanması gerektiğini savundu.
“İlk etapta faizleri kesinlikle yükseltir”
Mevduatta, enflasyona oranla eksi gerçek getirinin bu esere yönelim yaratacağını belirten ünlü ekonomist, KKM’nin ise rekabet manasında birebir kulvarda olmadığına dikkat çekti. Mevduat çıkışının dönüşüm ile düşünce yaratmayacağını ancak “Genel faizlerde bir ölçü üst istikametli harekete sebep” olabileceğini öngördü. Mevduat tarafındaki çıkış tartışmaları için ise Hazine’nin sağlayacağı kaynağın dönüşümü ile yine mevduat oluşumu sağlanabileceğini belirten Kara, kelamlarına şöyle devam etti:
İlk başta alışılmış ki bankalar ortasında mevduat rekabetini artırarak genel faizler üzerinde üst istikametli baskı yapabilir ama TCMB yüzde 14’ten bankaları fonladığı sürece mevduat faizlerindeki yükseliş sonlu olur. Bankaların bu borçlanmayı TCMB’den sağlamak için teminat stoku kâfi görünüyor.
Enflasyona endeksli eser kurları nasıl etkileyecek?
Kurlarda yaşanacak yükseliş enflasyonda yükselişe yol açabilir ya da düşüş KKM’den çıkışlara neden olabilir. Eserin bu alanda tesiri içinde Kara, birinci etapta bir rahatlama görülebileceğini belirtirken, sonrasında ise dış kaynak finansmanı olmadığı surece cari açık sorunun devam etmesinin döviz üzerinde baskısını sürdüreceğini belirtti. Hakan Kara, açıklanması beklenen eserin, Borsa üzerinde ise tesirinin son devirde satışlarda görüldüğü üzere devam edebileceğini belirtti.
Hazine, faiz ve KKM yükü ile vergi indirimleri sonrasında bir de bu eserden nasıl etkilenecek?
Hazine’nin faiz ödemelerin artacağına dikkat çeken Hakan Kara, hali hazırda yüzde 26 düzeyinde olan tahvil faizlerinin yüzde 70 enflasyon ve üzerinde bir hale dönüşeceğini belirtti.
KKM’den dövizdeki yükselişle gelen yük ile karşılaştırıldığında ise KKM’deki birikimin bu tahvile kayması ile orantılı yükümlülüğün sınırlanabileceğini belirtti.
Kara, son olarak söylemeden geçemedi, “Bütün bunlar sıkıntıları çözmek yerine öteliyor, hatta ötelerken daha da büyütüyor. Bana nazaran Hazine borcu tarafında asıl sorun risk primindeki artıştan ötürü ilerde bir noktadan sonra ödenmesi gereken yüksek gerçek faizden gelecek” dedi.
90’ların ‘süper bono’su ile benzeri mi?
94 krizinde Tansu Çiller’in idaresinde Hazine’nin üç ay vadeli ‘süper bono’su ile yıllık faizin yüzde 200’e tırmandığını hatırlatan eski Hazine yöneticilerinden M. Coşkun Cangöz, o devirdeki durum ile benzerlik farklılıklar için şunları söyledi:
O periyotta faizlerin baskılandı ve Hazine borçlanmasında sorun olduğu için bu yola gidildi. Şu anki temel sorun negatif gerçek faiz nedeniyle vatandaşın TL’den kaçışı. İktisat idaresi alternatif yollar arıyor. Mevcut enflasyona endeksli tahviller, bankaların alıp portföylerinde tuttukları ve vatandaşın erişemediği bir eser. Vatandaşa yönelik enflasyona endeksli tahvilin iki mümkün tesir olacak. İlk tesir bankaların mevduat faizlerinde artış. Yüzde 17’lik mevduat faizi artacak. Bu durumda, iktisat idaresinin ‘faizi düşük tutuyoruz krediler ucuz olsun’ tezi ortadan kalkacak.
“Piyasayı bozabilir: Her türlü Hazine’ye yük”
Cangöz’ün bahsettiği ikinci tesir ise, ‘mevduatı Hazine’ye alalım, farklı yollarla sübvanse edilmiş kredileri kullandıralım’ denildiğinde finansal kesimi dışlayarak piyasa bozucu tesirler görülebileceği.
Hazine’de yaratılan faiz yükünün daha da artıracağı ve hatta kötüleşebileceği konusunda da kaygıları olan Cangöz, iç borç faizlerinin iç borç stokunu geçtiği, bir ortamda bardağı dolmuş olduğunu hatta taştığını hatırlattı. Kurdaki yükselişin bütçede KKM yükünü, enflasyondaki yükselişin de faiz yükünü artırdığını hatırlattı.
Uzmanlar da toplumsal medyada planlanan eseri ve tesirlerini kıymetlendirdi????
twitter.com
????????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
????
twitter.com
Siz ne dersiniz su dolu balonu patlatmadan bu devri atlatabilir miyiz?